การละเล่นพื้นบ้าน

กีฬาพื้นบ้าน การละเล่นพื้นบ้าน ความแตกต่างที่คล้ายคลึงกัน

กีฬาพื้นบ้าน” และ “การละเล่นพื้นบ้าน” เป็นคำที่มักถูกใช้ในบริบทที่คล้ายกัน แต่มีความแตกต่างเล็กน้อยกัน

  • กีฬาพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมการเล่นและแข่งขันที่มีกฎเกณฑ์และกติกาที่ถูกกำหนดไว้ เพื่อให้มีความเป็นอย่างทางกายและทางจิตใจ ซึ่งอาจมีการแข่งขันระหว่างทีมหรือบุคคล และบางครั้งอาจมีการแข่งขันในระดับกว้างขวาง เช่น การแข่งขันกีฬาเพื่อตัดสินใจผู้ชนะในการแข่งขันระหว่างชุมชนหรือพื้นที่ใกล้เคียง
  • การละเล่นพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมที่นักเล่นเข้าร่วมเพื่อความสนุกสนานและการพบปะผู้อื่นในชุมชน การละเล่นพื้นบ้านไม่มีกฎเกณฑ์หรือกติกาที่เข้มงวดมากเท่ากับกีฬาพื้นบ้าน เป็นกิจกรรมที่สร้างความเรียบง่ายและสนุกสนานในชุมชน เช่น เล่นเกม หมากเก็บ กันเพื่อความสนุกสนานในพื้นที่สาธารณะ

ดังนั้นกีฬาพื้นบ้านมักมีความเน้นการแข่งขันและสมรรถนะทางกายภาพ ในขณะที่ การละเล่นพื้นบ้านมักเน้นความสนุกสนานและการสร้างความเชื่อมโยงในชุมชน

กีฬาพื้นบ้าน การละเล่นพื้นบ้าน มีความแตกต่างกันอย่างไร

กีฬาและการละเล่นพื้นบ้านมีความแตกต่างกันหลายประการ ดังนี้

  • จุดมุ่งหมาย กีฬาพื้นบ้านมีจุดมุ่งหมายเพื่อส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของผู้เล่น เช่น การฝึกความแข็งแรง การฝึกความคล่องแคล่ว การฝึกการประสานงาน การฝึกการวางแผนและความคิด เป็นต้น ในขณะที่การละเล่นพื้นบ้านมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างความสนุกสนานเพลิดเพลิน
  • กฎกติกา กีฬาพื้นบ้านมีกฎกติกาที่ชัดเจนและตายตัว เพื่อให้ผู้เล่นสามารถแข่งขันกันได้อย่างยุติธรรม ในขณะที่การละเล่นพื้นบ้านอาจมีกฎกติกาที่ยืดหยุ่นหรือเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทของสถานการณ์
  • อุปกรณ์ กีฬาพื้นบ้านของไทย ส่วนใหญ่จะต้องมีอุปกรณ์ในการเล่น เช่น สนามแข่งขัน อุปกรณ์กีฬา เป็นต้น ในขณะที่การละเล่นพื้นบ้านบางชนิดอาจไม่จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ในการเล่นก็ได้
  • สถานที่เล่น กีฬาพื้นบ้านส่วนใหญ่จะต้องเล่นในสถานที่ที่เหมาะสม เช่น สนามกีฬา สนามฟุตบอล เป็นต้น ในขณะที่การละเล่นพื้นบ้านบางชนิดสามารถเล่นได้ทุกที่ เช่น ในบ้าน นอกบ้าน เป็นต้น
  • ช่วงเวลาเล่น กีฬาพื้นบ้านส่วนใหญ่นิยมเล่นในยามว่างหรือวันหยุด ในขณะที่การละเล่นพื้นบ้านบางชนิดสามารถเล่นได้ทุกวัน

อย่างไรก็ตาม กีฬาและการละเล่นพื้นบ้านก็มีความคล้ายคลึงกันอยู่บ้าง คือ ทั้งสองอย่างล้วนเป็นกิจกรรมที่เล่นเพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลิน และช่วยส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของ  เด็กไทย

การละเล่นพื้นบ้านไทยที่ได้รับความนิยม

การละเล่น เป็นกิจกรรมที่เด็ก ๆ นิยมเล่นกันมาตั้งแต่สมัยก่อน ปัจจุบันการละเล่นพื้นบ้านเริ่มเลือนหายไปตามกาลเวลา แต่ยังคงเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ควรอนุรักษ์ไว้ การละเล่นพื้นบ้านนอกจากจะเป็นเกมที่สนุกสนานและสร้างความเพลิดเพลินแล้ว ยังช่วยส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของเด็ก ๆ อีกด้วย การละเล่นไทย ที่ได้รับความนิยม ได้แก่

การละเล่น

ชักเย่อ

ชักเย่อ ใช้เชือกเส้นใหญ่ยาวพอประมาณกับจำนวนผู้เล่น แบ่งผู้เล่นเป็นสองฝ่าย มีเส้นแดนตรงกลาง เมื่อสัญญาณเริ่ม ทั้งสองฝ่ายจะเริ่มออกแรงดึงเชือก โดยพยายามดึงฝ่ายตรงข้ามให้เข้ามาในแดนของตน หากผู้แข่งขันเป็นชายหนึ่งฝ่ายและหญิงฝ่ายหนึ่ง อาจจะกำหนดให้ฝ่ายหญิงมีจำนวนมากกว่าชายก็ได้ เป็น การละเล่นของไทย สอนให้รู้จักความสามัคคีและเป็นการออกกำลังกายไปในตัวด้วย

การละเล่น

ซ่อนหา

ซ่อนหา เป็นการละเล่นที่สนุกสนานและท้าทาย โดยผู้เล่นจะแบ่งออกเป็นสองฝ่าย ฝ่ายหนึ่งเป็นผู้หา อีกฝ่ายเป็นผู้ซ่อน ผู้ซ่อนจะหาที่ซ่อนให้มิดชิดที่สุด ผู้หาจะต้องหาผู้ซ่อนให้ได้ โดยใช้เวลาที่กำหนด หากผู้หาหาผู้ซ่อนเจอ

การละเล่น

โพงพาง ผู้ที่เล่นเป็น “ปลา” จะถูกผูกตาแล้วหมุน 3 รอบ ผู้เล่นอีกคนอื่นล้อมวงร้องว่า “โพงพางเอ๋ย สำเภาเข้าลอด ปูปลาตาบอด เข้าลอดโพงพาง” จบแล้วถามว่า “ปลาเป็นหรือปลาตาย?” ถ้าปลาตอบว่า “ปลาตาย” แปลว่าห้ามขยับ แต่ถ้าตอบว่า “ปลาเป็น” ก็ขยับได้ หากผู้เล่นเป็นปลา แตะถูกตัวคนใดคนหนึ่งแล้วทายชื่อถูก ผู้นั้นจะต้องกลายเป็นปลาแทน ถ้าไม่ถูกก็ให้ทายใหม่ โพงพาง คือ ชื่อของกับดักปลาชนิดหนึ่ง ผู้ซ่อนจะต้องเป็นผู้หาแทน

โพงพาง

การละเล่นพื้นบ้าน

ตั้งเต

ตั้งเต การกระโดดขาเดียวไปภายในช่องสี่เหลี่ยมที่ขีดขึ้นบนพื้น ขนาด 5 แถว คูณ 2 คอลัมน์ (รวม 10 ช่อง) ทีละช่อง

การละเล่นพื้นบ้าน

มอญซ่อนผ้า

มอญซ่อนผ้า เป็นการละเล่นที่คล้ายกับซ่อนหา แต่ต่างกันตรงที่ การละเล่นมอญซ่อนผ้า ผู้ซ่อนจะซ่อนผ้าไว้ข้างหลังผู้เล่นคนอื่น จากนั้นผู้เล่นที่เหลือจะปิดตาและนับเลข 1-10 ผู้ซ่อนจึงจะค่อย ๆ เดินออกมาจากที่ซ่อนและพยายามไปจับผู้เล่นคนอื่น หากผู้เล่นคนอื่นถูกจับได้ ผู้ซ่อนจะเป็นผู้ซ่อนแทน

การละเล่นพื้นบ้าน

กระโดดเชือก

กระโดดเชือก เป็นการละเล่นที่ต้องใช้ทักษะและความแม่นยำ โดยผู้เล่นจะยืนเป็นวงกลม และใช้เชือกพันรอบตัว จากนั้นผู้เล่นคนหนึ่งจะกระโดดข้ามเชือกที่คล้องอยู่รอบตัวผู้เล่นคนอื่น ๆ ผู้เล่นจะต้องกระโดดข้ามเชือกให้ถูกจังหวะ หากผู้เล่นกระโดดข้ามเชือกไม่ทัน ผู้เล่นคนนั้นจะแพ้และออกจากเกม

การละเล่นพื้นบ้าน

ขี่ม้าส่งเมือง

ขี่ม้าส่งเมือง เป็นการละเล่นที่ต้องใช้ความสามัคคี โดยผู้เล่นจะแบ่งออกเป็นสองทีม แต่ละทีมจะยืนเรียงแถวเป็นแถวยาว จากนั้นผู้เล่นในแถวแรกจะจับมือกัน และผู้เล่นคนแรกจะพาผู้เล่นคนต่อไปวิ่งไปข้างหน้า โดยผู้เล่นคนแรกจะต้องกระโดดข้ามผู้เล่นคนต่อไปที่ยืนเรียงแถว ผู้เล่นทั้งสองคนจะต้องจับมือกันให้แน่น หากผู้เล่นทั้งสองคนจับมือกันไม่แน่น ผู้เล่นทั้งสองคนจะออกจากเกม

รีรีข้าวสาร

การละเล่นพื้นบ้าน

รีรีข้าวสาร เป็นการละเล่นที่สนุกสนานและฝึกความจำ โดยผู้เล่นจะยืนเป็นวงกลม และใช้มือจับมือกัน จากนั้นผู้เล่นคนหนึ่งจะยืนตรงกลางวงกลมและร้องเพลง ผู้เล่นคนอื่น ๆ จะเดินวนไปรอบ ๆ วงกลม โดยผู้เล่นตรงกลางวงกลมจะชี้นิ้วไปที่ผู้เล่นคนอื่น ๆ ทีละคน หากผู้เล่นที่ถูกชี้นิ้วร้องเพลงพร้อมกัน ผู้เล่นที่ถูกชี้นิ้วคนนั้นจะต้องยืนตรงกลางวงกลมแทน

การละเล่นพื้นบ้าน

ตีลูกล้อ

ตีลูกล้อ  เป็นวิธีการใช้สิ่งของใกล้ตัวมาเป็นของเล่น เช่น ยางรถจักรยานยนต์ วงล้ออื่นๆ การละเล่น ตีลูกล้อ เป็นกิจกรรมที่เด็กๆ จะได้แข่งขันกับเพื่อนด้วยการใช้ทักษะ ใช้ความสามารถของตัวเอง เป็นวิธีการฝึกไหวพริบ และการสังเกต

การละเล่นพื้นบ้าน

กระต่ายขาเดียว

กระต่ายขาเดียว เป็นการละเล่นไทยที่คาดว่ามาจากการเลียนแบบธรรมชาติของกระต่ายที่ได้รับบาดเจ็บ จนต้องกระโดดเขย่งเท้า วิธีการเล่นกระต่ายขาเดียว ช่วยพัฒนาร่างกาย ให้มีทักษะการเคลื่อนไหวและการทรงตัว และรู้จักวางแผน จัดการคนวิ่ง ให้ไล่จับเพื่อนอีกฝ่ายได้ครบทีม

การละเล่นพื้นบ้าน

ตี่จับ

ตี่จับ แบ่งผู้เล่นเป็นสองฝ่าย มีเส้นแดนตรงกลาง ตัวแทนฝ่ายที่รุกจะต้องส่งเสียง “ตี่” ไม่ให้ขาดเสียง และจะต้องพยายามแตะตัวคนใดคนหนึ่ง ของฝ่ายรับมาเป็นเชลย ส่วนฝ่ายรับหากเห็นว่าคนที่รุกมากำลังจะหมดแรงหายใจ จะถอยกลับก็จะพยายามจับตัวไว้ให้ได้ หากคนที่รุกเข้ามาขาดเสียง “ตี่” ก่อนกลับเข้าแดนของตน ก็จะต้องตกเป็นเชลยของอีกฝ่าย

การละเล่นพื้นบ้าน

ลิงชิงหลัก

ลิงชิงหลัก เลือกผู้เล่นคนหนึ่งสมมุติว่าเป็นลิงไม่มีหลัก ยืนอยู่กลางวง ผู้เล่นที่เหลือยืนเกาะหลักของตน (ใช้คนสมมุติเป็นหลักก็ได้) อยู่รอบวง กติกาคือผู้เล่นเป็นลิงมีหลักจะต้องสลับหลักเรื่อย ๆ ลิงตัวที่ไม่มีหลักก็จะต้องพยายามแย่งหลักของตัวอื่นให้ได้ ถ้าวิ่งเร็วกว่าก็จะได้หลักไปครอง ลิงที่ช้ากว่าก็จะกลายเป็นลิงชิงหลัก คอยแย่งหลักคนอื่นต่อไป

การละเล่น

แย้ลงรู

แย้ลงรู เป็นการละเล่นที่มีที่มาจากการที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีแย้เป็นจำนวนมาก ทั้งยังมีการอนุรักษ์แย้ด้วยซึ่งมันเป็นสัตว์ฉลาดสร้างรูสำหรับพักอาศัยและหลบภัย แต่ก็ไม่พ้นการสังเกตของมนุษย์ จากลัษณะดังกล่าว จึงมีการประยุกต์ดัดแปลงเป็น การละเล่นแย้ลงรู ซึ่งนิยมเล่นในแถบภาคกลางและเป็นส่วนหนึ่งของกีฬาทหารเรือไทยอีกด้วย

ทักษะและพัฒนาการที่เด็ก ๆ จะได้รับ

การละเล่นพื้นบ้านแต่ละอย่างมีวิธีการเล่นที่แตกต่างกันไป แต่ล้วนเป็นเกมที่สนุกสนานและส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของเด็ก ๆ ดังนี้

  • ซ่อนหา ฝึกทักษะการสังเกต การจดจำ และความเป็นผู้นำ
  • มอญซ่อนผ้า ฝึกทักษะการสังเกต การจดจำ และความคล่องแคล่ว
  • กระโดดเชือก ฝึกทักษะความแม่นยำ สมาธิ และการออกกำลังกาย
  • ขี่ม้าส่งเมือง ฝึกทักษะความสามัคคี การทำงานเป็นทีม และการออกกำลังกาย
  • รีรีข้าวสาร ฝึกทักษะการฟัง การจดจำ และการทำงานเป็นทีม

ผู้ปกครองควรส่งเสริมให้เด็ก ๆ ได้เล่นการละเล่นพื้นบ้าน เพราะนอกจากจะเป็นเกมที่สนุกสนานและสร้างความเพลิดเพลินแล้ว ยังช่วยส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของเด็ก ๆ อีกด้วย

กีฬาพื้นบ้านไทยหลากหลายชนิด

กีฬาพื้นบ้านของไทย เป็นกีฬาที่เกิดจากวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของท้องถิ่น โดยมีการถ่ายทอดกันมารุ่นต่อรุ่น กีฬาพื้นบ้านสนุกๆ มีหลากหลายชนิด  เช่น

การละเล่น

มวยไทย

มวยไทย เป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในไทย เป็นการต่อสู้ด้วยมือเปล่า โดยเน้นการโจมตีด้วยหมัด เท้า เข่า และศอก

การละเล่นพื้นบ้าน

มวยคาดเชือก

มวยคาดเชือก เป็นกีฬาที่คล้ายกับมวยไทย แต่ต่างกันตรงที่นักมวยจะสวมเชือกคาดเอวเพื่อป้องกันการบาดเจ็บ

การละเล่นพื้นบ้าน

กระบี่กระบอง

กระบี่กระบอง เป็นศิลปะการต่อสู้ด้วยอาวุธ โดยการต่อสู้ด้วยกระบี่และกระบอง

การละเล่นพื้นบ้าน

หมากล้อม

หมากล้อม เป็นกีฬากระดานที่ต้องใช้ทักษะการวางแผนและความคิดอย่างรอบคอบ

การละเล่นพื้นบ้าน

ตะกร้อ

ตะกร้อ เป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นการตีลูกตะกร้อให้ข้ามตาข่ายไปให้อีกฝ่ายรับ

กีฬาพื้นบ้าน 4 ภาค

กีฬาพื้นบ้าน ภาคอีสาน ได้แก่ สะบ้า เตะตะกร้อ ชักเย่อ แข่งเรือ เต้นแอ่ว ฟ้อนรำ

กีฬาพื้นบ้าน ภาคกลาง ได้แก่ มอญซ่อนผ้า กระโดดเชือก งูกินหาง วิ่งห่วง วิ่งเปรียว

กีฬาพื้นบ้าน ภาคเหนือ ได้แก่ ชนวัว ชนไก่ แข่งเรือยาว วิ่งควาย โยนลูกช่วง ตีกลองสะบัดชัย

กีฬาพื้นบ้าน ภาคใต้ ได้แก่ กะลาสีเรือ แข่งเรือยาว มวยทะเล ชักคะเย่อ เต้นยวน

กีฬาพื้นบ้านนอกจากจะเป็นกิจกรรมที่สนุกสนานและสร้างความเพลิดเพลินแล้ว ยังช่วยส่งเสริมทักษะและพัฒนาการของผู้เล่นอีกด้วย เช่น มวยไทยช่วยฝึกความแข็งแรง กระบี่กระบองช่วยฝึกความคล่องแคล่ว ตะกร้อช่วยฝึกการประสานงาน และหมากล้อมช่วยฝึกการวางแผนและความคิด

เครดิต : https://กีฬาพื้นบ้าน.com

อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ : การละเล่นพื้นบ้าน 4 ภาค